ĐỪNG TRỐN TRÁNH NỖI BUỒN NHƯNG HÃY HỌC CÁCH HIỂU NÓ
Trong
bài giáo lý tại buổi tiếp kiến chung vào sáng thứ Tư 26/10/2022 tại quảng
trường thánh Phêrô, Đức Thánh Cha đã trình bày điều được các nhà tu đức gọi là
“sầu khổ thiêng liêng”, khi chúng ta cảm thấy đêm tối trong tâm hồn, sự bồn
chồn bất an và xa cách Thiên Chúa và xa cách sự an ủi của đức tin. Ngài nói
rằng nó có thể làm nản lòng những ai muốn theo Tin Mừng và làm điều thiện,
nhưng không có sự cám dỗ nào vượt quá sức của chúng ta. Ngài mời gọi đọc hiểu
nó để nhận ra điều Chúa muốn nói.
Đức Thánh Cha nói rằng để tăng trưởng
trong đời sống thiêng liêng, chúng ta cần phải đối mặt với những đêm tối của
linh hồn và phân định điều Chúa muốn nói với chúng ta qua đó. Đôi khi, sự sầu
khổ có thể là lời kêu gọi nhìn nhận tình trạng tội lỗi của chúng ta và mời gọi
đón nhận tình yêu và sự tha thứ của Thiên Chúa. Đức Thánh Cha cũng nhắc lại lời
thánh Tôma Aquinô nói rằng linh hồn chúng ta, cũng giống như thân thể, có thể
cảm thấy một loại đau đớn khiến chúng ta cảnh giác về những đe doạ đối với sức
khoẻ thiêng liêng.
Nhưng sự sầu khổ, theo Đức Thánh Cha,
đôi khi có thể là một cám dỗ trở nên hờ hững trong cầu nguyện và trong kỷ luật
của đời sống Kitô hữu. Trong hoàn cảnh này, các bậc thầy tu đức khuyên chúng ta
không nên khuất phục trước cám dỗ này, nhưng hãy kiên trì, tin tưởng rằng qua
thử thách này, Chúa sẽ hướng dẫn chúng ta hiểu biết đầy đủ hơn về kế hoạch nhân
từ Người dành cho cuộc đời của chúng ta và kết hợp với Người sâu sắc hơn trong
đức tin, đức cậy và đức mến.
Bài giáo lý của Đức Thánh Cha
Anh chị em thân mến, chào anh chị em!
Sự phân định, như chúng ta đã thấy trong
các bài giáo lý trước, chủ yếu không phải là một tiến trình lý luận; nó dựa
trên các hành động, và các hành động cũng có một hàm ý tình cảm, điều này phải
được thừa nhận, bởi vì Thiên Chúa nói với trái tim. Bây giờ chúng ta hãy đi vào
cảm xúc đầu tiên, đối tượng của sự phân định: đó là sự sầu khổ thiêng
liêng. Điều đó có nghĩa là gì?
Sầu khổ thiêng liêng: kinh nghiệm chung
Sự sầu khổ thiêng liêng đã được định
nghĩa như sau: “Đêm tối của tâm hồn, sự xáo trộn nội tâm, sự thúc đẩy hướng đến
những thứ thấp hèn và trần thế, sự bồn chồn bởi những kích động và cám dỗ khác
nhau: cứ thế linh hồn hướng đến sự mất tin tưởng, không hy vọng, không yêu
thương; linh hồn cảm thấy mình hoàn toàn lười biếng, buồn tẻ, buồn bã và như
thể bị chia cách với Đấng Tạo Hóa và Chúa của mình” (Thánh Inhaxiô thành
Loyola, Linh Thao, 317). Tất cả chúng ta có kinh nghiệm này. Tôi
tin rằng tất cả chúng ta đều đã có kinh nghiệm về sự sầu khổ thiêng liêng này,
theo một cách nào đó. Vấn đề là làm sao có thể giải thích nó, bởi vì nó cũng có
điều gì đó quan trọng để nói với chúng ta, và nếu chúng ta vội vàng lẩn tránh
nó thì chúng ta có nguy cơ đánh mất điều này.
Cắn rứ lương tâm
Không ai muốn cảm thấy trống vắng, buồn
bã. Đây là sự thật. Tất cả chúng ta đều mong muốn một cuộc sống luôn vui vẻ,
hạnh phúc và viên mãn. Tuy nhiên, điều này, ngoài việc là không thể, cũng sẽ
không tốt cho chúng tôi. Thật vậy, sự thay đổi của một cuộc sống đang nghiêng
về tội lỗi có thể bắt đầu từ một tình cảnh đau buồn, hối hận về
những gì mình đã làm. Nguyên ngữ của từ này, “cắn rứt”, rất hay: nghĩa đen là
lương tâm cắn rứt, không cho phép an bình. Alessandro Manzoni, trong tác
phẩm The Betrothed, đã mô tả cách tuyệt vời về sự hối hận như một
cơ hội để thay đổi cuộc đời của một người. Đó là cuộc đối thoại nổi tiếng giữa
Đức Hồng Y Federico Borromeo và Người Vô danh, người mà sau một đêm kinh hoàng,
đã đến với Đức Hồng y trong tâm trạng suy sụp; Đức Hồng y đã nói với anh những
lời khiến anh ngạc nhiên: “‘Anh có tin tốt cho tôi; tại sao anh lại ngần ngại
nói về nó?’ - ‘Tin tốt à? Tôi có địa ngục trong tâm hồn [...]. Hãy nói cho tôi
biết, hãy nói cho tôi biết, nếu ngài biết, tin tốt nào ngài có thể chờ đợi từ
một người như tôi.’ – ‘Thiên Chúa đã chạm vào trái tim bạn, và đang kéo bạn đến
với Người’, vị Hồng y trả lời một cách bình tĩnh” (ch. 23). Thiên Chúa chạm vào
trái tim và có điều gì đó xảy ra trong lòng bạn, nỗi buồn, sự day dứt vì điều
gì đó là một lời mời gọi bắt đầu lại hành trình. Con người của Thiên Chúa biết
cách để ý sâu xa những gì đang chuyển động trong trái tim.
Cần học cách đọc nỗi buồn
Điều quan trọng là học cách đọc
nỗi buồn. Tất cả chúng ta đều biết buồn là gì. Nhưng chúng ta có biết đọc
nó không? Chúng ta có biết nỗi buồn này có ý nghĩa gì với mình không? Trong
thời đại của chúng ta, nỗi buồn hầu như bị coi là tiêu cực, như một căn bệnh
phải tránh bằng mọi giá. Nhưng nó có thể là một hồi chuông cảnh báo không thể
thiếu cho cuộc sống, mời gọi chúng ta khám phá những cảnh quan phong phú và
sinh động hơn mà sự nhất thời và triết lý trốn tránh ngăn cản chúng ta. Thánh
Tôma định nghĩa nỗi buồn như một nỗi đau của tâm hồn: giống như dây
thần kinh của thân thể, nó hướng sự chú ý của chúng ta đến một mối nguy hiểm có
thể xảy ra, hoặc một lợi ích không được chú ý (x. Summa Theologica I-II, q. 36,
a.1). Vì vậy, nó không thể thiếu đối với sức khỏe của chúng ta; nó bảo vệ chúng
ta khỏi gây hại cho bản thân và những người khác. Sẽ nghiêm trọng và nguy hiểm
hơn rất nhiều nếu chúng ta không cảm nhận được tình cảm này. Nỗi buồn đôi khi
giống như đèn giao thông, nhắc chúng ta: “Dừng lại! Dừng lại! Đang đèn đỏ, dừng
lại! Bạn đang buồn, nghĩa là có điều gì ở đó.”
Sầu khổ là trở ngại cho người muốn làm
điều thiện
Ngược lại, đối với những người mong muốn
thực hiện điều tốt, nỗi buồn là một trở ngại mà kẻ
cám dỗ muốn làm chúng ta nản lòng. Trong trường hợp đó, chúng ta
phải hành động theo cách hoàn toàn ngược lại với những gì được đề nghị, quyết
tâm tiếp tục những gì chúng ta dự định làm (x. Linh Thao, 318).
Chúng ta hãy nghĩ đến công việc, học tập, cầu nguyện, một cam kết thực hiện:
nếu chúng ta từ bỏ chúng ngay khi chúng ta cảm thấy chán nản hoặc buồn bã,
chúng ta sẽ không bao giờ hoàn thành được bất cứ điều gì. Đây cũng là một kinh
nghiệm chung cho đời sống thiêng liêng: Phúc Âm nhắc nhở chúng ta rằng con
đường dẫn đến sự thiện thì hẹp và lên dốc, nó đòi hỏi phải chiến đấu, chiến
thắng chính mình. Tôi bắt đầu cầu nguyện, hoặc dấn thân cho một công việc tốt,
và kỳ lạ thay, ngay sau đó tôi nghĩ ra những điều cần phải làm gấp - để không
cầu nguyện và không làm điều tốt. Tất cả chúng ta có kinh nghiệm này.
Không nên thay đổi quyết định khi bạn
đang ở trong tình trạng sầu khổ thiêng liêng
Điều quan trọng là đối với những ai muốn
phục vụ Chúa, đừng để mình bị sự sầu khổ thiêng liêng dẫn dắt. Thật không may,
một số người, bị thúc đẩy bởi sự sầu khổ thiêng liêng, đã quyết định từ bỏ đời
sống cầu nguyện, hoặc lựa chọn của họ, hôn nhân hoặc đời sống tu trì, mà trước
đó không dừng lại để xem xét trạng thái tâm trí này, và đặc biệt là không có sự
giúp đỡ của một người hướng dẫn. Một quy tắc khôn ngoan nói rằng không
nên thay đổi khi bạn đang ở trong tình trạng sầu khổ thiêng liêng. Chính
thời gian sau đó, thay vì tâm trạng lúc này, sẽ cho thấy sự tốt đẹp hay mặt
khác của những lựa chọn của chúng ta.
Chúa Giêsu đẩy lui các cám dỗ bằng thái
độ kiên quyết mạnh mẽ
Điều thú vị là trong Tin Mừng, Chúa
Giêsu đẩy lui các cám dỗ bằng thái độ kiên quyết mạnh mẽ (x. Mt 3,14-15;
4,11-11; 16,21-23). Những hoàn cảnh thử thách đến với Người từ nhiều khía cạnh
khác nhau, nhưng chúng luôn luôn đụng phải sự kiên định nơi Người, sự kiên định
quyết tâm thực hiện ý muốn của Chúa Cha, và chúng thất bại và không còn cản trở
hành trình của Người. Trong đời sống thiêng liêng, thử thách là một thời điểm
quan trọng, Kinh Thánh nhắc rõ ràng điều đó khi nói: “Nếu con muốn dấn thân
phụng sự Đức Chúa, thì con hãy chuẩn bị tâm hồn để đón chịu thử thách” (Hc
2,1). Nếu bạn muốn đi đúng đường, hãy chuẩn bị tinh thần: sẽ có trở ngại, sẽ có
cám dỗ, sẽ có lúc buồn bã.
Không có thử thách nào quá sức của chúng
ta
Nếu chúng ta biết cách vượt qua sự cô
đơn và sầu khổ với sự cởi mở và nhận thức, chúng ta có thể thoát ra được và
mạnh mẽ hơn trong chiều kích nhân bản và thiêng liêng. Không có thử thách nào vượt
quá khả năng của chúng ta; không có thử thách nào sẽ vượt quá những gì chúng ta
có thể làm. Nhưng đừng chạy trốn những thử thách: hãy xem thử thách này có
nghĩa gì, điều tôi đang buồn có nghĩa gì: tại sao tôi buồn? Việc tôi đang ở
trong sự sầu khổ ngay bây giờ có nghĩa gì? Việc tôi đang ở trong tình trạng sầu
khổ và không thể tiến tới có nghĩa gì?
Thánh
Phaolô nhắc nhở chúng ta rằng không ai bị cám dỗ quá sức của họ vì Chúa không
bao giờ bỏ rơi chúng ta, và khi Người ở gần, chúng ta có thể chiến thắng mọi
cám dỗ (x. 1Cr
10,13). Và nếu chúng ta không chiến thắng được nó ngày hôm nay, chúng ta hãy
đứng dậy lần nữa, bước đi và chúng ta sẽ chiến thắng được nó vào ngày mai.
Nhưng đừng chết luôn, đừng để một phút giây buồn
bã, trống vắng chiến thắng chúng ta: hãy tiến bước. Xin Chúa chúc lành cho anh
chị em trên cuộc hành trình can đảm của đời sống thiêng liêng, luôn luôn bước
đi. Cảm ơn anh chị em.
Hồng Thủy
Nguồn: VaticanNews