NGƯỜI CÔNG GIÁO VÀ TÍN
NGƯỠNG DÂN GIAN
ÔNG CÔNG ÔNG TÁO
Cuộc
sống với những bộn bề lo toan khiến chúng ta hạy theo điều kiện vật chất chẳng
còn nhớ đến ngày tháng. Thấm thoát mà tết cổ truyền của dân tộc đã tới gần.
Ngày hôm nay, 23 tháng chạp biết bao người dân Việt đang mải miết với việc cúng
Ông Công Ông Táo.Họ thả cá và làm đủ thứ để tiễn ông về trời. Một người chị làm
cùng tôi theo đạo Phật có hỏi :
Người Công Giáo có cúng ông Táo không ? Nếu
không cúng, họ làm gì vào ngày này ?
Nhân tiện, hôm nay ngày lễ cúng ông Công
ông Táo lên tôi viết ra đây vừa để trả lời cho chính mình, vừa trả lời cho
người chị cũng như suy tư về nếp nghĩ và lối sống của người Công Giáo trước tập
tục theo tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Tuy nhiên, trước khi trả lời xem người
Công giáo có cúng gì không thì xin nói qua về ngày này tại quê hương tôi.
Ngày cá chép
Ngày 23 tháng chạp đối với một số người như
là cơ may để bán cá chép hơn là việc cúng đối với anh chị em lương dân. Họ mải
mê đi mua cá chép phóng sinh còn một số gia đình thì chuẩn bị cá chép từ trước
hầu bán được nhiều và giá cao hơn. Cá chép phải còn nguyên, không bị chóc vảy
và to vừa phải. Loại cá làm sao vừa với túi tiền của dân, khác xa với khu thị
thành, mua cá không chỉ một con mà rất nhiều con.
Trái với thái độ của người Công Giáo nói
chung và một số gia đình kinh doanh bán cá nói riêng, anh chị em lương dân nô
nức mua cá phóng sinh. Phóng sinh xuống sông, ao, hồ . . . Phóng sinh cá rồi
phóng cả túi nilon. Bên cạnh phóng sinh, người dân còn phóng cả đồ đạc nào đó
trong nhà. Đặc biệt là chân nhang và bát nhang cùng với những vật dụng không
chỗ chứa. Như thế, họ tung hê tất cả xuống sông, mà theo cách nói là đổ phong
long. Ai mắc phải kẻ ấy chịu.
Đổ phong long
Quả là đổ phong long khi cách nhà tôi 500m
có nhà ông thầy bói. Ông bói toán thế nào mà thiên hạ bảo đúng lắm. Cứ ùn ùn
người kéo đến nhang khói cùng với bát nhang đầy nhà. Chẳng cần đến ngày 23
tháng chạp, cứ thi thoảng ông cho xe chở cả đống bát nhang và chân nhang đổ
xuống sông, ngay chỗ chân cầu. Tụi trẻ con ở làng chúng tôi tắm táp thích nhảy
từ cao xuống, chảy máu chân tay vì bát nhang và những vật dụng cúng bái là bình
thường. Chân nhang với bát nhang vỡ lấp đầy cống có khi còn cản trở cả dòng
chảy và nguy hiểm cho biết bao người. Nhưng giờ đổ đâu khi người ta cứ mang tới
ngập nhà ông thầy bói. Ông bói người ta đúng lắm nhưng chả bói được cho mình
khi nạn cứ dồn dập kéo tới.
Người Công Giáo không cúng ông Táo
Tạ ơn Chúa Trời vì người Công giáo không có
ngày này và cũng không cúng hay tiễn chân ông Công ông Táo. Trong tiềm thức của
người Công giáo, ngày này không tồn tại. Ngày này chỉ tồn tại như một tín
ngưỡng dân gian để tổng kết công việc một năm hầu chuẩn bị cho một năm mới.
Tổng kết một năm thì cần phải biết kết quả thế nào và đâu là những thiếu sót
hầu sửa chữa cho năm mới được trọn vẹn và tốt đẹp hơn.
Gặp SUỐI NGUỒN SỰ SỐNG
Để được tốt đẹp hơn, người Công giáo không
thả cá để làm phương tiện đưa ông Táo về trời nhưng mau chân bước tới nhà thờ,
tới với Đấng mà mình cần tỏ lộ tất cả những gì mình đã làm, không những một năm
qua mà trong cuộc đời đã qua. Không cần ông Táo báo cáo với Ngọc hoàng, tín hữu
Công Giáo tỏ bày mọi điều cùng Thiên Chúa của mình. Thiên Chúa không phải là
vua cõi trời như Ngọc hoàng thượng đế nhưng là Vua cả vũ hoàn, Vua muôn vua,
Chúa đích thực, Chúa của SỰ SỐNG.
Chính vì nhận biết được người nắm giữ
SỰ SỐNG nên người Công Giáo không phóng sinh những con cá nhưng phóng tâm hồn
yêu thương và sự sống tới muôn người muôn vật.
Bảo vệ môi sinh
Đây là tập tục phóng sinh tốt đẹp của người
dân, nhưng đáng tiếc là nhiều người dân khi thả cá ra sông, hồ thiếu ý thức,
thả cá xả luôn cả rác.Tròn đầy thế nào khi ngoài kia môi trường ô nhiễm. Khi
làm cho môi trường ô nhiễm, con người đã tước đi sự sống an bình của anh chị em
mình. Vì thế, con người cần nhắc nhớ mình luôn bảo vệ môi sinh cũng chính là
môi trường, cơ hội để cho mình và cho nhau được sống, sống một cuộc đời bình
an. Đó không chỉ là một đòi hỏi để cho tôi, nhưng còn là một mệnh lệnh và ơn gọi
từ Trời Cao như thấy trong sách Sáng Thế:
"Thiên Chúa phán:
Chúng ta hãy làm ra con người theo hình ảnh
chúng ta, giống như chúng ta, để con người làm bá chủ cá biển, chim
trời, gia súc, giã thú, tất cả mặt đất và mọi giống chim trời. ... ĐỨC CHÚA là
Thiên Chúa đem con người đặt vào vườn Eden, để cày cấy và canh giữ đất
đai." (St 1,26. 2,15)
Con người không chỉ có trách nhiệm đối với
môi trường sống của mình nhưng còn với cả môi trường sống của vạn vật. Con
người phải trả lẽ về những gì mình gây ra cho vạn vật khi không chu toàn được
nhiệm vụ canh tác và gìn giữ của mình. Con người gìn giữ chứ không phải là ngư
ông đắc lợi khai thác quá mức và thỏa mãn nhu cầu của mình. Bởi thế, nếu thực
sự thực hành ngày này, tín hữu Công giáo phải gọi đó là ngày môi trường. Ngày
mình ra đi và làm cho bầu khí quyển nơi ta đang sống trở nên trong sạch và an
bình hơn. Không chỉ bầu khí thiên nhiên mà còn là bầu khí nhân ái và thăng tiến
sự sống nơi con người. Đó là mệnh lệnh, ơn gọi của tín hữu Kitô, không phải của
riêng họ, nhưng là của tất cả những ai hiện diện trên trái đất này đều nên nhận
biết và thực hành.
Chiếu tỏa SỰ SỐNG
Như vậy, thay vì đua nhau đi phóng sinh
những chú cá chép rồi phóng luôn cả túi ni long hay chân nhang, bát nhang hoặc
gì gì đó. Người Công giáo muốn cuộc sống của mình luôn là hành động chiếu tỏa
SỰ SỐNG đến cho mỗi người và toàn cõi tạo thành. Bởi lẽ đó các tín đồ Công giáo
thay vì phóng sinh thì hãy :
1, Siêng năng tham dự
thánh lễ và kinh nguyện mỗi ngày để tiếp cận Suối Nguồn Sự Sống hầu biết sống
sao để cho mình và anh em mình cũng như thiên nhiên vạn vật được sống tròn đầy.
2, Sống một cuộc sống
bình dị và tôn trọng sự sống tự nhiên của con người từ khi thụ thai cho đến
chết cách tự nhiên vì biết rằng Thiên Chúa là khởi đầu và cùng đích của sự
sống. Không ai có quyền trên sự sống và cái chết ngoại trừ Thiên Chúa.
3, Tích cực bảo vệ môi
trường, dù đó là môi trường tự nhiên hay môi trường tinh thần, tâm linh và tôn
giáo. Người Công giáo hết sức sống yêu thương chan hòa tự nguyện trong sự hài
hòa. Họ coi hết thảy là anh chị em của mình trong Chúa và thiên nhiên vạn vật
là đứa em bé bỏng cần bảo vệ yêu thương mỗi ngày.
4, Đặc biệt hơn, người
Công giáo sống với xác tín, cuộc sống hiện tại chính là hành trang cho cuộc
sống vĩnh cửu mà cái chết là thành phần và cửa ngõ để bước vào. Vì vậy, việc
bảo vệ sự sống kia phải hướng con người tới sự sống thần linh. Sự sống thần
linh ấy khởi sự bằng việc hối cải mỗi ngày hầu hoàn thiện chính mình và giúp
anh em mình trở nên hoàn thiện hơn theo thánh ý Chúa.
Tóm lại, con người cần được sống và sống
hạnh phúc vì đó là một vinh quang của Thiên Chúa đã ban tặng. Hạnh
phúc đó không phải đạt được bằng mọi giá mà làm sao cho người khác và cả tạo
thành cũng được viên mãn vì chính con người phải canh tác và gìn giữ những gì
Thiên Chúa đã trao cho. Thiên Chúa không chỉ trao tặng và tạo thành
cho con người mà còn trao con người cho nhau như khi Thiên Chúa hỏi Cain sau
khi giết em mình:
"Cain, Aben, em ngươi đâu rồi?"
(St 4,9).
Chúng ta không thể trả lời:
"Con không biết, con là người giữ em
con hay sao?" (St 4, 10).
Vậy hãy sống để sao cho ta sống và muôn
loài được sống như nó đáng được sống theo ý Chúa muốn.
NVK/RFA(
St )
Nguồn: GP Long Xuyên