Quý Cha và quý Tu sĩ rất thân
mến,
Tháng Sáu là tháng kính Thánh
Tâm Chúa Giêsu, Dung mạo của Thiên Chúa Cha, Đấng giàu lòng thương xót[1].
Thánh Tâm bị đâm thâu đã ban ơn tha thứ cho những người đóng đinh Ngài và cho
toàn thể nhân loại ngay chính trong giây phút đớn đau và hãi hùng nhất (x. Lc
23,34). Sự tha thứ của Thánh Tâm diễn tả tuyệt vời lòng Thiên Chúa xót thương
con người. Đây chính là nguồn hy vọng cho nhân loại tội lỗi, là ánh sáng chiếu
soi trong đêm tăm tối của chia rẽ và hận thù, là mạch nước dịu ngọt tưới mát
những con tim khô cằn và nát tan, là sức mạnh hòa giải và hiệp nhất muôn
người. Khi nói về lòng thương xót, ĐTC Bênêđictô XVI đã lấy cuộc đời và
giáo huấn của Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II để diễn tả tâm tình và ý tưởng
của chính mình. Ngài nói: “Bắt nguồn từ kinh nghiệm sống trải qua ngay từ
những năm tháng đầu đời, Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã nhìn tận mắt tất
cả sự độc dữ của con người. Từ đó, ngài đã xác quyết lòng thương xót là phản
ứng duy nhất và cuối cùng có khả năng chiến thắng sức mạnh của sự dữ. Chỉ nơi
nào có lòng thương xót, nơi đó mới chấm dứt sự độc ác, sự dữ và bạo động.”[2]
Sống ơn gọi Linh mục và Tu sĩ,
chúng ta không chỉ hạnh phúc bởi biết mình luôn được Chúa xót thương và tha
thứ, mà còn hạnh phúc hơn nữa vì được ủy thác sứ mệnh làm hiện thân của lòng
Chúa xót thương, nhất là qua việc tha thứ cho những người lỗi lầm để giải thoát
họ khỏi sức mạnh của sự dữ và khơi lên nơi họ niềm vui cùng niềm hy vọng vì
được thương yêu và thứ tha, cho dù tội họ có nặng nề thế nào. Tuy nhiên, tha
thứ lại là việc làm hết sức khó khăn vì lòng bị ràng buộc bởi những thú vui,
dục vọng và nhất là bởi những vết thương lòng. Điều này đòi mỗi chúng ta phải
kiên trì tập luyện để tâm hồn được chữa lành mới mong có khả năng tha thứ để
chữa lành tha nhân và khơi lên trong lòng họ niềm vui và sự an bình. Chính vì
vậy, tôi muốn chia sẻ với quý Cha và quý Tu sĩ đôi suy tư về hành trình chữa
lành tâm hồn qua đề tài: “Lòng Chúa thương xót: hành trình chữa lành
nội tâm”.
Hành trình chữa lành tâm hồn có
sáu chặng dựa vào những khả năng tự nhiên của con người và ánh sáng của Lời
Chúa cũng như ơn thánh tuôn trào từ Thánh Tâm Chúa Giêsu bị đâm thâu trên Thánh
Giá.
Chặng
1: Khiêm nhường nhìn nhận vấn đề cũng là của mình
Một trong những khía cạnh nổi
bật của thế giới ngày nay là tình trạng phân hóa, chia rẽ, bất công, xung đột
và chiến tranh gây ra biết bao bạo động và hận thù trong lòng người. Vấn đề
không chỉ xảy ra trong các tương quan giữa các quốc gia, chủng tộc, tầng lớp xã
hội hay nhóm người, nhưng còn xuất hiện trong tương quan giữa các cá nhân, ngay
cả mối liên hệ thân tình trong gia đình và bạn bè. Do đó, nhu cầu khẩn cấp của
thế giới là có những tông đồ biết dẫn đường chỉ lối cho mọi người biết chữa
lành tâm hồn để tha thứ, mong tiến đến hòa giải các tương quan căng thẳng và
xung đột mà tái tạo lại tình liên đới giữa các cá nhân, gia đình, chủng tộc,
quốc gia và ngay cả trong Hội Thánh.
Khi bị xúc phạm hay bị đối xử
bất công, người ta thường đổ lỗi cho người khác hay nhóm khác, mà ít khi
nhìn thấy trách nhiệm của mình. Trong các vấn đề giữa con người, hầu như không
có trường hợp một bên hoàn toàn có lý và bên kia hoàn toàn sai trái. Nhưng cho
dù khi một người hoàn toàn có lý, mà lòng chất chứa bạo động và hận thù, thì
người này vẫn có vấn đề. Đó là vấn đề nội tâm, vấn đề cõi lòng. Từ con tim chất
chứa bạo động và thù hận, sẽ phát sinh những lời nói nóng nảy và hành động bất
công, làm u ám môi trường sống bằng những tình cảm, lời nói, hành động mang
tính bạo lực và thù hận của mình.
Vì vậy, việc đầu tiên cần phải
làm trong hành trình tha thứ là trở về lòng mình để nhận ra rằng chính nội tâm
của mình cần được chữa lành. Điều này có thể được diễn tả qua lời của Mẹ bề
trên tu viện Mei-tan-Fu khuyên cô đệ tử Kitty trong truyện “The painted Veil”
của W. Somerset Maugham: “Này con, con không thể tìm được sự an bình cho tâm
hồn trong công việc hay trong vui thú, ở ngoài đời hay ở trong tu viện đâu. Con
phải tìm nó trong nội tâm mình”. Đây là lời khuyên rất sâu sắc, kết quả của
nhiều năm tìm kiếm qua suy tư và kinh nghiệm sống của chính tác giả. Dù cặm cụi
viết lách, dù du lịch khắp năm châu, ông vẫn cảm thấy bất an. Cuối cùng ông đã
khám phá ra vấn đề là chính tâm hồn của ông.
Chặng
2: Sống trong cảm nghiệm đức tin: được Chúa thương yêu
Chặng 2 giúp khơi lên lòng tin
tưởng để bắt đầu hành trình chữa lành và tha thứ. Đây là một xác tín Đức Tin:
Chúa có thể đem lại an bình cho tâm hồn sầu muộn và chữa lành các vết thương.
Việc này có thể được thực hiện qua việc suy niệm Lời Chúa với tinh thần lắng
nghe và con tim thanh sạch. Ở đây, xin được đề nghị một số trích đoạn Lời Chúa:
“Tất cả những ai đang vất vả
mang gánh nặng nề, hãy đến cùng tôi, tôi sẽ cho nghỉ ngơi bồi dưỡng. Anh em hãy
mang lấy ách của tôi, và hãy học với tôi, vì tôi có lòng hiền hậu và khiêm
nhường. Tâm hồn anh em sẽ được nghỉ ngơi bồi dưỡng. Vì ách tôi êm ái, và gánh
tôi nhẹ nhàng” (Mt 11,28-30).
“Thần
khí của Đức Chúa ngự trên tôi… Ngài sai đi báo tin mừng cho kẻ nghèo hèn, băng
bó những tấm lòng tan nát… Ngài sai tôi đi yên ủi mọi kẻ khóc than” (Is
61,1-2).
Chặng
3: “Mở nắp vung”
Đây là một hình ảnh lấy từ cuộc
sống cụ thể để cắt nghĩa vấn đề nội tâm. Khi nấu nước sôi, nếu cứ đậy nắp vung
kín mít thì sức hơi nước sẽ làm cho nắp vung phập phồng, nồi nước rung động và
còn có thể nổ tung. Nếu mở hé nắp vung để cho hơi nước thoát ra thì nồi nước sẽ
không rung động và sẽ an toàn.
Tương tự như thế, những tình
cảm bị dồn nén và chất chứa trong lòng sẽ công phá, làm cho tâm hồn bất an,
chán nản và có khi sụp đổ. Sức công phá của tình cảm sẽ diễn tả tùy theo tính
tình của mỗi người. Nếu là tính tình nhút nhát và đóng kín, sức công phá của
tình cảm sẽ hướng vào chính đương sự, làm cho họ mệt mỏi, chán nản, có khi rời
vào trầm cảm hoặc gây ra nhiều thứ bệnh không có nguồn gốc thể lý rõ rệt. Nếu
là tính tình bộc trực, sức công phá của tình cảm sẽ diễn tả qua hành động la
hét, chửi bới, đập phá gây ra đổ vỡ, chết chóc.
Mở nắp vung để cho hơi nước
thoát khỏi nồi thì dễ và rõ ràng trong đời sống cụ thể, còn trong đời sống tâm
linh, cần hành động theo định luật tâm lý con người: các tình cảm khi bị dồn ép
trong tiềm thức thì công phá, gây bất an, nếu được đưa lên tầng ý thức, chúng
sẽ mất phần lớn sức mạnh và giảm sức ảnh hưởng đến nội tâm. Để đưa một tình cảm
lên tầng ý thức, cần có ba động tác sau đây:
a) Không chối bỏ, không chạy
trốn, cũng không chạy theo, nhưng khiêm nhường nhìn nhận sự hiện hiện của tình
cảm trong tâm hồn, cho dù nó có xấu xa, làm cho xấu hổ hay đớn đau.
b) Diễn tả tình cảm đó qua
những ý tưởng và hình ảnh cụ thể để nhận diện rõ ràng và gọi nó với tên của nó,
chẳng hạn: tức giận, ghen ghét, thù hận, tự ái, kiêu ngạo... Có hai cách diễn
tả tình cảm: 1) Đối thoại với người mình tin tưởng, chẳng hạn Cha linh hướng
hay vị tư vấn tâm lý: nói thành thật tất cả cảm nghĩ thầm kín, dùng những từ
ngữ cần thiết, kể cả những từ ngữ không tốt đẹp để diễn tả những tình cảm chất
chứa trong lòng; 2) Viết ra giấy những tình cảm thầm kín như thể đang nói
chuyện với người mình tin tưởng. Sau đó, đọc đi đọc lại nhiều lần cho đến bao
giờ những điều đã được viết ra không còn gây nhiều cảm xúc.
c) Tìm hiểu nguyên nhân của
những tình cảm đó: có thể là một ý tưởng hoặc cách cắt nghĩa tiêu cực về sự
kiện hay vì một vết thương thầm kín trong lòng.
Chặng
4: Cách nhìn mới: cắt nghĩa lại sự kiện
Nguồn gốc của tình cảm là ý
tưởng hay vết thương lòng (những kinh nghiệm đớn đau trong quá khứ). Cần nhận
diện cách cắt nghĩa đã gây ra tình cảm tiêu cực và suy nghĩ để nhận ra cách cắt
nghĩa hiện nay có lẽ không trúng hoặc không đầy đủ, không khách quan nên cần
thay thế chúng bằng cách cắt nghĩa mới bao dung hơn, thực tế và tích cực hơn.
Như một tỷ dụ: hai người đứng trước chai rượu (chỉ) còn một nửa, người nhìn nửa
có rượu thì vui mừng: “Tạ ơn Chúa vẫn còn một nửa!” và mời bạn bè cùng chung
vui; người kia nhìn nửa không có rượu thì bực tức và nguyền rủa ai đã uống mất.
Nên chi, nếu thay đổi được ý tưởng hay cách nhìn sự kiện thì tình cảm cũng thay
đổi. Vì vậy, để hoá giải tình cảm, cần nhìn và cắt nghĩa lại sự kiện để hiểu,
thông cảm và chấp nhận. Khi một sự kiện được chấp nhận, nó sẽ không làm phiền
lòng và tâm hồn tìm lại được an bình.
Chặng
5: Nhìn bằng ánh mắt của Chúa
Chặng 4 tuy có giúp ích rất
nhiều, nhưng không đủ sức để hóa giải mọi tình cảm, vì có nhiều sự kiện không
thể hiểu được và không cắt nghĩa được cách nào khác cho hợp lý. Nhưng nếu nhìn
bằng ánh mắt của Chúa và đặt mình vào vị thế của Chúa thì sự kiện và những
người có liên hệ sẽ được nhìn dưới ánh sáng khác.
Chúa Giêsu xuống thế và dâng
hiến mạng sống của mình để cứu rỗi nhân loại tội lỗi, để nhân loại được sống và
được sống dồi dào (x. Ga 10,10-27); Chúa như vị mục tử nhân lành, để lại nhà 99
con chiên để đi tìm cho kỳ được con chiên lạc (x. Lc 15,4-7). Sứ mệnh của Chúa
là sứ mệnh cứu rỗi những kẻ có tội. Một người càng tội lỗi, Chúa càng thương
yêu và tìm hết cách để cứu rỗi: “Ta lấy mạng sống Ta mà thề - sấm ngôn của
Đức Chúa là Chúa Thượng - Ta chẳng vui gì khi kẻ gian ác phải chết, nhưng vui
khi nó thay đổi đường lối để được sống.” (Ed 33,11). Do đó, nếu chúng
ta mặc lấy cách nhìn của Chúa, các ý tưởng của chúng ta sẽ thay đổi hoàn toàn
và các tình cảm cũng thay đổi theo đó. Lúc ấy, chúng ta sẽ không cần tha nhân
phải có lý hay vô tội, nhưng chính vì tha nhân vô lý và có lỗi mà chúng ta cần
thương yêu hơn để cứu rỗi. Dưới ánh sáng Lời Chúa, chúng ta sẽ thay đổi hoàn
toàn cách nhìn tha nhân và do đó, chúng ta cũng thay đổi các tình cảm của chúng
ta: sẽ không còn hận thù, ghen ghét, nhưng trong mọi hoàn cảnh và đối với mọi
người, trong lòng chỉ còn tình cảm và ý nghĩ bao dung, thương xót, thứ tha, cứu
rỗi, v.v.
Đối với nhiều người, việc suy
niệm Lời Chúa xem như một đòi hỏi không thực tế vì nó đi ngược với tâm thức và
nhịp sống bận rộn của con người trong xã hội tân tiến ngày nay. Nhưng trong
thực tế của xã hội ngày nay, nhiều người vì muốn khỏi bệnh hay muốn sống khỏe
hơn, đã không ngần ngại bỏ tiền bạc và thời giờ đi theo học các khóa Thiền hay
Yoga hoặc đi tập thể dục với những đòi hỏi rất khó khăn. Không lẽ đối với các
Linh mục và Tu sĩ, đi vào thinh lặng để suy niệm Lời Chúa lại không thể làm
được? Vấn đề căn bản ở đây là tâm thức, lòng xác tín và quyết tâm. Chợt nhớ đến
mấy lời của cụ Nguyễn Bá Học: “Đường đi khó, không khó vì ngăn sông cách núi,
nhưng khó vì lòng người ngại núi e sông”.
Chặng
6: Sống xác tín được Chúa thương yêu vô điều kiện
Tình yêu chữa lành và hàn gắn.
Khi một người cảm nghiệm là được thương yêu vô điều kiện và được yêu say đắm
thì tâm hồn tìm được an bình. Biết bao người vì những va chạm trong môi trường
công việc làm ăn trở thành hung hãn và bạo động, nhưng khi về nhà, nếu tìm được
tổ ấm đầy ắp thương yêu, thì tìm lại được sự an bình cho tâm hồn và trở thành
hiền hòa như một con chiên.
Con người ta dù yêu thương bao
nhiêu cũng có giới hạn, còn tình yêu của Thiên Chúa thì vô biên và bền vững, sẽ
hàn gắn tất cả, có sức chữa lành tất cả nếu gặp được một tâm hồn biết trở về
“mái ấm” của Chúa, lắng nghe Lời Chúa trong thinh lặng và sống phó thác trong
tình yêu của Ngài. Sau đây là hai đoạn Lời Chúa sẽ đem lại an bình cho tâm hồn,
nếu được đón nhận với lòng tin tưởng và phó thác:
“Đừng
sợ, vì Ta đã chuộc con, Ta đã gọi con bằng chính tên của con: con thuộc về Ta.
Nếu con phải băng qua dòng nước, Ta sẽ ở với con, sông ngòi sẽ không lút được
con. Nếu con phải đi qua lửa, con sẽ không bị cháy sém, hỏa hào sẽ không thiêu
đốt con, vì Ta là Yahvê, Thiên Chúa của con... Vì đối với Ta, con
rất quý báu, vì con đáng giá, và Ta thương yêu con, Ta đã thí bỏ tất cả để giữ
con, đánh đổi các dân nước để bảo vệ mạng sống con. Đừng sợ, vì có Ta ở với
con.” (Is 43,1-5).
“Mẹ nào
lại quên con đẻ của mình, đến độ hết chạnh lòng đối với đứa con chính dạ mình
đã cưu mang? Cho dù có người mẹ nào quên con mình đi nữa, phần Ta, Ta sẽ không
bao giờ quên con.” (Is 49,15).
Kính thưa quý Cha và quý Tu sĩ,
trong giây phút đau đớn tột cùng trên Thánh Giá, Chúa Giêsu vẫn còn thương xót
và tha thứ cho nhân loại tội lỗi: “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ
không biết việc họ làm.” (Lc 23,34). Đức Mẹ đứng bên Thánh Giá Chúa
Giêsu đã lắng nghe những lời nhân từ, thương xót đó của con Mẹ và đã hòa một
nhịp với lòng thương xót của Ngài. Chúng ta xin Đức Mẹ dạy chúng ta biết noi
gương Mẹ, hòa nhịp với tâm tư của Chúa Giêsu, Đấng chúng ta tôn thờ và đã từ bỏ
mọi sự để bước theo, mong tìm được niềm vui vì được cộng tác vào sứ mệnh của
Ngài cứu rỗi nhân loại tội lỗi.
Thân mến chào quý Cha và
quý Tu sĩ.
Giuse Đinh Đức Đạo
Giám mục Giáo phận Xuân Lộc
[1] x.
ĐTC Phanxicô, “Dung mạo lòng Thương xót”, Tông sắc mở Năm Thánh Ngoại Thường về
Lòng Thương Xót.
[2] Trả
lời cuộc phỏng vấn do Lm. Jacques Servais, Sj thực hiện, đăng trên báo L’Osservatore
Romano, ngày 17.3.2016, trg 4.
Nguồn: giaophanxuanloc.net
http://giaophanxuanloc.net/loi-chu-chan/loi-chu-chan-thang-062020-13969.html